Kierowcy, maszyniści, członkowie obsługi pociągu wykonujący przewóz osób w publicznym transporcie zbiorowym i kolejowym będą objęci ochroną należną funkcjonariuszowi publicznemu – wynika z nowelizacji ustaw o transporcie kolejowym i transporcie zbiorowym, która weszła w życie 9 czerwca.

Nowelizacja zapewnia też szczególną ochronę m.in nastawniczemu, zwrotniczemu, ustawiaczowi i kilku innym pracownikom kolei.

Opublikowana 25 maja ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o publicznym transporcie zbiorowym to inicjatywa poselska. Polega na dodaniu art. 49a w ustawie o publicznym transporcie. Z treści przepisu wynika, że osoba wykonująca przewóz osób w publicznym transporcie zbiorowym, z wyłączeniem transportu kolejowego, podczas kierowania środkami transportu i w związku z kierowaniem nimi korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego na zasadach określonych w Kodeksie karnym.

Podczas pierwszego czytania projektu, sejmowa Komisja Infrastruktury rozszerzyła katalog osób objętych ochroną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych także o pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz z prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych, członków obsady pociągu, a także pracowników obsługi technicznej i utrzymania porządku, którzy w razie potrzeby mogą wchodzić w skład obsady pociągu.

Do ustawy o transporcie kolejowym dodany został art. 58a. Z przepisu wynika, że ochroną objęci będą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach o których mowa w art. 22d ust 1 ustawy o transporcie kolejowym a także członkowie obsady pociągu (np. konduktor), o której  mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust 7. To: dyżurny ruchu, nastawniczy, zwrotniczy, kierownik pociągu, ustawiacz, manewrowy, rewident taboru, automatyk, toromistrz, dróżnik przejazdowy oraz prowadzący pojazdy kolejowe.

Zmiany mają zwiększyć poczucie bezpieczeństwa
Autorzy nowelizacji uzasadniają, że w ten sposób zwiększy się poczucie bezpieczeństwa osób wykonujących przewozy w publicznym transporcie zbiorowym oraz wzmocnione zostanie ich poczucie godności zawodowej. Zmiany mają ograniczyć ataki zarówno fizyczne, jak i werbalne ze strony pasażerów lub osób postronnych.

Szczególna ochrona prawna funkcjonariusza publicznego polega między innymi na tym, że określone zachowanie sprawcy przestępstwa wobec takiej osoby jest przestępstwem zagrożonym karą surowszą niż analogiczne zachowanie wobec innego podmiotu. W praktyce oznacza to, że przedmiotem szczególnej ochrony prawnokarnej stanie się na przykład nietykalność cielesna, godność osobista m.in. kierowców, motorniczych i maszynistów podczas wykonywania obowiązków służbowych.

Funkcjonariusz publiczny to nie tylko prawa, ale i obowiązki
Adwokat Rafał Rozwadowski wskazuje jednak, że ze statusem funkcjonariusza publicznego wiążą się nie tylko prawa ale i obowiązki. Status funkcjonariusza publicznego rezerwowany jest dla osób, które z racji pełnienia określonej funkcji lub wykonywania obowiązków zasługują, w ocenie ustawodawcy, na zwiększoną ochronę prawną.

- Uzasadnieniem dla przyznania takiego statusu może być zatem „podatność”, na bycie celem określonych działań kryminogennych, w konsekwencji potrzeba ustanowienia podwyższonego poziomu ich prawnej ochrony, jak również uznanie, że z racji pełnienia określonej funkcji lub wykonywania obowiązków, funkcjonuje szczególna i podwyższona powinność przestrzegania przepisów prawa przez te osoby – mówi mec. Rafał Rozwadowski.

Wskazuje, że wytłumaczeniem dla poszerzania lub zawężania kręgu podmiotów, którym taki status powinien przysługiwać, może być także ocena społecznego postrzegania osób pełniących określone funkcje lub wykonujących określone obowiązki, jako podmiotów, których postawa względem przepisów prawa winna być wzorem i przykładem do naśladowania.

- Wzmożona ochrona prawna, jak również zwiększona odpowiedzialność za niektóre działania, jest wyrazem zaufania społecznego do owych podmiotów, jak również motywowana jest przekonaniem, że osoby te powinny w sposób bezwarunkowy przestrzegać porządku prawnego, chociażby z racji odpowiedzialności jaką niesie ze sobą pełnienie określonej funkcji lub wykonywanie obowiązków